Kiệt Sức Của Cha Mẹ: Khi Tình Yêu Trở Nên Nặng Nề và Làm Sai Lệch Nhận Thức Về Con Cái

Kiệt sức của cha mẹ (Parental Burnout) là một trạng thái tâm lý sâu sắc hơn sự mệt mỏi thông thường, nơi việc nuôi dạy con cái không còn mang lại cảm giác thỏa mãn mà chuyển thành cảm giác sinh tồn và trống rỗng. Không giống như kiệt sức ở nơi làm việc, đây là một tổn thương về mặt cảm xúc mà người ta không thể dễ dàng thoát ly, gây ảnh hưởng không chỉ đến bản thân cha mẹ mà còn đến cách họ nhìn nhận và tương tác với con cái.

Một nghiên cứu mới từ Đại học Lausanne đã sử dụng phương pháp nhật ký hàng ngày để theo dõi 85 cặp vợ chồng trong tám ngày liên tiếp. Phương pháp này đã cung cấp một cái nhìn theo thời gian thực về sự biến động của kiệt sức và mối liên hệ của nó với nhận thức của cha mẹ về sức khỏe cảm xúc của con mình.

Những Phát Hiện Chính: Bóng Đen Của Sự Kiệt Sức

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi cha mẹ cảm thấy kiệt sức và xa cách về mặt cảm xúc, họ có xu hướng nhìn nhận con cái mình kém hạnh phúc và bồn chồn hơn. Tuy nhiên, sự ảnh hưởng này có sự khác biệt rõ rệt giữa hai giới:

1. Vai trò Khuếch Đại của Sự Kiệt Sức Ở Người Mẹ

• Dự đoán trực tiếp: Trong dữ liệu nhật ký hàng ngày, tình trạng kiệt sức của người mẹ là yếu tố dự báo đáng tin cậy và nhất quán về mức độ hạnh phúc và bình tĩnh thấp hơn ở trẻ.
• Hiệu ứng lây lan: Sự kiệt sức của người mẹ không chỉ định hình nhận thức của riêng bà mà còn ảnh hưởng đến cách người cha nhìn nhận con cái. Dường như căng thẳng của người mẹ tạo ra một “bóng đen cảm xúc” lan rộng ra toàn bộ hệ thống gia đình.
• Khác biệt giới tính: Điều ngược lại thì không đúng: sự kiệt sức của người cha không ảnh hưởng đáng kể đến nhận thức của người mẹ. Điều này có thể do các bà mẹ thường gánh vác nhiều “gánh nặng tinh thần” (quản lý vô hình các lịch trình và nhu cầu tình cảm) hơn, khiến sự kiệt sức của họ dễ lây lan hơn.

2. Sự “Tê Liệt Cảm Xúc” Hình Thành Nhận Thức

Kiệt sức về mặt tâm lý được cho là làm thu hẹp băng thông cảm xúc của cha mẹ. Khi kiệt sức:

• Phản ứng phóng đại: Những rắc rối nhỏ của con cái trở nên nghiêm trọng và những khoảnh khắc vui vẻ bị bỏ lỡ.
• Giảm sự đồng cảm: Kiệt sức làm giảm khả năng đồng cảm và tăng cảm giác tội lỗi. Khoảng cách cảm xúc này tạo ra một vòng phản hồi: cha mẹ càng thấy xa cách, con cái càng có vẻ xa cách.
• Đồng bộ hóa nhận thức: Cả cha và mẹ, ngay cả khi đều kiệt sức, vẫn có xu hướng đồng tình về tình hình của con cái, cho thấy căng thẳng trong cặp đôi có thể đồng bộ hóa cách họ nhìn nhận thực tế gia đình.

Kiệt Sức Là Vấn Đề Của Hệ Thống Gia Đình

Nghiên cứu cảnh báo rằng sự kiệt sức không chỉ là sự mệt mỏi cá nhân hay “sự thất bại về khả năng phục hồi”. Đây là một hiện tượng quan hệ và văn hóa được thúc đẩy bởi áp lực xã hội (lý tưởng “nuôi dạy con cái hoàn hảo,” thiếu hỗ trợ chăm sóc trẻ em).

• Tác động lên trẻ em: Trẻ em có cha mẹ kiệt sức thường biểu hiện mức độ lo lắng, trầm cảm và các vấn đề về hành vi cao hơn. Sự xói mòn về sự ấm áp cảm xúc của cha mẹ khiến trẻ nhanh chóng cảm nhận được và không có sự bảo vệ cần thiết trước những căng thẳng trong cuộc sống.
• Ý nghĩa lâm sàng: Phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sàng lọc triệu chứng kiệt sức ở những bậc cha mẹ có con đang gặp vấn đề về hành vi.

Kết luận: Hỗ trợ sức khỏe tinh thần của cha mẹ là một khoản đầu tư trực tiếp vào hạnh phúc của trẻ em. Khi cha mẹ được phục hồi năng lượng thông qua sự tự chăm sóc, trị liệu, hoặc hỗ trợ xã hội, sự suy giảm cảm xúc định hình lại gia đình sẽ đảo ngược, và trẻ em thường bắt đầu “tỏa sáng hơn một chút.”

Nghiên cứu này là một minh chứng mạnh mẽ cho thấy: kiệt sức của cha mẹ không phải là cha mẹ mệt mỏi, mà là sự suy giảm cảm xúc định hình lại cảm giác gắn kết của cả gia đình.

HND wikiphunu theo Nguồn: https://www.simplypsychology.org/when-parents-burn-out-kids-feel-it-too.html